«گردشگری و بسیج؛ پیوندِ کمتر دیده‌شده اما عمیق»اینترنت طبقاتی، میراث تلخ دولت روحانیلطفا برای کتاب احترام قائل شویمبیماران خوزستان قربانی چرخه کلینیک‌های خصوصیشهریههای سوخته در دود آلودگی؛ آموزش خوزستان قربانی بحران هوانقش محوری مردم در انتخابات شوراها در خوزستان؛ از تنوع قومیتی تا ضعف ساختار سیاسیگلایه قهرمان پاراوزنه‌برداری از بی‌توجهی مسئولان دزفولاهانت به رئیس اداره ورزش دزفول در حاشیه یک مسابقه ورزشی!
هفته بسیج، فرصتی است برای بازخوانی نقش نیروهای مردمی‌ای که نه برای عنوان، نه برای منفعت و نه برای دیده شدن، بلکه تنها برای انجام وظیفه انسانی، اجتماعی و ملی پا به میدان می‌گذارند.
نیرویی که امام خمینی(ره) آن را «شجره طیبه» و «مدرسه عشق» نامیدند و فرمودند:
«اگر بر کشوری ندای دل‌نشین بسیج طنین اندازد، چشم طمع دشمنان و جهان‌خواران از آن دور خواهد گردید.»
و مقام معظم رهبری نیز بارها تأکید کرده‌اند که:
«بسیج یک فرهنگ است؛ فرهنگ خدمت‌رسانی، ایثار و مسئولیت‌پذیری اجتماعی.»
وقتی این نگاه فرهنگی و مردمی را کنار اهمیت صنعت گردشگری قرار دهیم، پیوندی شکل می‌گیرد که کمتر درباره آن بحث شده اما در عمل بارها دیده‌ایم؛ پیوند بسیج با گردشگری—هم در سطح خدمات، هم امنیت، هم فرهنگ، و هم هویت ملی.
🔹 گردشگری؛ صنعتی فراتر از اقتصاد
امروز گردشگری تنها یک صنعت درآمدزا نیست؛ گردشگری یک «رابطه اجتماعی»، «فرصت فرهنگی»، «دیپلماسی مردمی» و «ابزار توسعه پایدار» است. ارزش این حوزه را می‌توان در چند بخش خلاصه کرد: ایجاد اشتغال مستقیم و غیرمستقیم در شهرها و روستاها، احیای فرهنگ‌ها، هنرهای بومی و هویت محلی،ارتقای تصویر ملی و دیپلماسی فرهنگی، تقویت سرمایه اجتماعی، رضایت عمومی و نشاط اجتماعی، کمک به توسعه زیرساخت‌ها، افزایش تعامل مردم با گردشگران داخلی و خارجی
اما همه این موارد زمانی تحقق می‌یابد که کشور در حوزه امنیت، مدیریت بحران، خدمات‌رسانی، سلامت، فرهنگ، و راهنمایی سفر، پشتوانه‌ای قوی داشته باشد و اینجاست که بسیج وارد میدان می‌شود.
🔹 بسیج؛ نیرویی مردمی اما با گستره ملی
بسیج وابسته به شغل، سن، جایگاه اجتماعی، دین، مذهب یا موقعیت سیاسی نیست. از دانش‌آموز و دانشجو گرفته تا استاد دانشگاه، کارگر، کارمند، کسبه، روستایی، ورزشکار، هنرمند و حتی افراد خانه‌دار، می‌توانند عضو این شبکه بزرگ مردمی باشند.
ویژگی‌های بنیادین بسیج عبارتند از: مسئولیت‌پذیری اجتماعی، خدمت بی‌منت، آمادگی دایمی، روحیه همکاری و کمک عمومی، حضور در لحظه‌های حساس، بی‌توجهی به انتفاع مادی، مردمی بودن و از دل جامعه برآمدن
همین خصوصیات است که باعث شده بسیج در عرصه گردشگری، بدون آن‌که نامی از آن برده شود، نقشی مؤثر و تعیین‌کننده داشته باشد.
🔹 خدمات و نقش‌های بسیج در گردشگری
۱. نقش میزبانی و خوشامدگویی در ورودی شهرها
در ایام نوروز، تعطیلات تابستانی، مراسم ملی و مذهبی یا حتی مواقع اضطراری،
بسیج در ورودی بسیاری از شهرها به‌عنوان اولین میزبان گردشگران فعالیت می‌کند:
خوشامدگویی، توزیع بروشورها و نقشه‌ها، معرفی جاذبه‌ها، راهنمایی به مراکز اقامتی، هدایت ترافیکی و کاهش ازدحام، گاهی همین برخورد نخست، تصویر مثبت و ماندگاری از مقصد در ذهن گردشگر ایجاد می‌کند.
۲. نقش امنیتی و حمایتی در مسیر و مقصد
یکی از ارزشمندترین مؤلفه‌های گردشگری «احساس امنیت» است. در کشور ما، بسیج در کنار سایر نهادها، نقشی مهم در حمایت از امنیت گردشگران دارد: حضور داوطلبانه در جاذبه‌های شلوغ و پرتردد، کمک به پلیس راه و راهور، شناسایی نقاط پرخطر، مشارکت در کنترل حوادث و جمعیت، جلوگیری از تخریب طبیعت و میراث فرهنگی، مراقبت از پارک‌ها، بوستان‌ها و فضاهای گردشگری
گاهی یک گروه کوچک بسیج در مناطق روستایی یا طبیعی، نقشی ایفا می‌کند که هیچ نهاد رسمی در آن لحظه قادر به انجامش نیست.
۳. خدمات حمل‌ونقل، سوخت و پشتیبانی سفر
در ایام پیک سفر، مواقع بحران، یا شرایط خاص: بسیج در توزیع سوخت، ایجاد ایستگاه‌های کمک جاده‌ای، کنترل مسیرهای فرعی، کمک به رفع مشکل خودروها، امدادرسانی اولیه، حمایت از کسانی که در مسیر مانده‌اند، فعالیت می‌کند. این‌ها خدماتی است که در ظاهر کوچک اما در عمل برای گردشگران حیاتی است.
۴. خدمات سلامت و بهداشت در سفر
در بسیاری از برنامه‌ها، بسیج جامعه‌محور و بسیج درمان: ایستگاه‌های سنجش سلامت، ارایه کمک‌های اولیه، نظارت داوطلبانه بر محیط‌های گردشگری، مشارکت در کنترل بیماری‌ها در زمان بحران و آموزش بهداشت سفر را اجرا می‌کنند.
سلامت گردشگر، یکی از زیرساخت‌های اصلی گردشگری پایدار است و بسیج در این حوزه نقشی آرام اما کارآمد دارد.
۵. نقش فرهنگی، آموزشی و مدیریت اوقات فراغت
بسیج با اجرای فعالیت‌های فرهنگی در ایام سفر، به غنی‌سازی تجربه گردشگر کمک می‌کند، از جمله: معرفی آداب و سنن محلی، برگزاری نمایشگاه‌ها، بازارچه‌های بومی و جشنواره‌ها، اجرای برنامه‌های فرهنگی و هنری، حمایت از گردشگری مذهبی، طبیعت‌گردی و گردشگری روستایی و معرفی جاذبه‌های کمتر دیده‌شده
بسیج به دلیل گستردگی شبکه‌اش در شهر و روستا، پل ارتباطی بین گردشگر و جامعه محلی است.
۶. نقش ارشاد و راهنمای محلی در مسیرهای ناشناخته
در بسیاری از روستاها، مناطق کوهستانی، جاده‌های فرعی و نقاط گردشگری بکر،
یک بسیجی محلی بهترین راهنما است: معرفی مسیرهای امن، هشدار درباره خطرات محیطی، معرفی مکان‌های دیدنی کمتر شناخته‌شده و کمک به گم‌شدگان یا گردشگران ناآشنا. این خدمت شاید ساده به نظر برسد اما در تجربه سفر، بسیار اثرگذار است.
🔹بسیج و گردشگری؛ همکاری‌هایی که باید تقویت شود، از جمله:
۱. همکاری در مدیریت بحران گردشگری
در سیل، زلزله، برف‌گیر شدن جاده‌ها، بحران‌های بهداشتی و غیره بسیج می‌تواند نقش اصلی داشته باشد تا گردشگران در شرایط سخت تنها نمانند.
۲. همکاری در گردشگری روستایی و بوم‌گردی
بسیج روستایی می‌تواند: مسیرها را ایمن کند، جاذبه‌های محلی را معرفی کند، روستا را برای گردشگری آماده کند و فرهنگ و اصالت منطقه را حفظ کند.
۳. همکاری در حفاظت از محیط‌زیست و طبیعت
بسیج با گروه‌های طبیعت‌دوست می‌تواند: پاکسازی طبیعت، جلوگیری از تخریب منابع، آموزش گردشگران و مراقبت از مناطق حساس طبیعی را برعهده گیرد.
۴. همکاری در رویدادهای گردشگری
از جشن‌ها تا مسابقات، از نمایشگاه‌های صنایع‌دستی تا تورهای محلی، بسیج می‌تواند یکی از ستون‌های اجرایی و حمایتی باشد.
🔹 بسیج؛ نعمت پنهان گردشگری ایران
اگر بگوییم بسیج یکی از پشتوانه‌های مردمی گردشگری در ایران است، سخنی به گزاف نگفته‌ایم.
این نیروی مردمی: بدون چشم‌داشت، بدون منت، بدون تفاوت‌گذاری میان مردم، با روحیه‌ای خالصانه و با آمادگی حضور در همه عرصه‌ها به شکلی مستقیم و غیرمستقیم از صنعت گردشگری حمایت می‌کند.
در واقع بسیج، یک سازمان نیست؛
یک فرهنگ است—فرهنگ خدمت، فرهنگ امنیت، فرهنگ همراهی و فرهنگ مردم‌باوری.
و این فرهنگ، همان چیزی است که گردشگری برای شکوفایی به آن نیاز دارد.
جمع‌بندی
صنعت گردشگری زمانی می‌تواند شکوفا شود که جامعه‌ای امن، مهربان، آماده و مسئولیت‌پذیر در پشت آن باشد.
بسیج—به عنوان بزرگ‌ترین شبکه داوطلبانه مردمی در کشور—در این میان نقشی آرام اما مؤثر ایفا می‌کند. از خوشامدگویی تا امنیت، از فرهنگی تا امدادی، از راهنمایی تا سلامت، از مدیریت بحران تا حفظ محیط‌زیست، همه و همه، بخشی از خدماتی است که بسیج برای گردشگران و صنعت گردشگری انجام می‌دهد.
بسیج یک واژه است، اما با عملش به وسعت یک ملت ظاهر می‌شود؛ و این همان نقطه تلاقی زیبای گردشگری و بسیج است.
🖌 بسیجی سید محمد قاضی زاده
📚 کارشناس ارشد گردشگری
دیدگاهتان را بنویسید